tanaua

galing kami ni Rabin sa Tanauan. may dental appointment s'ya at dahil maaga pa pinuntahan namin yung installation ng Art in the Lake sa harapan ng dating munisipyo ng Tanauan. may bangka na may kung anu-anong balabwit. may higanteng antler na may tila kakaining 'sacred heart'. may bakunawang gawa ang katawan sa hinilerang kalasag ng pulisya. sari-sari sa harap ng dating munisipyo walang bakas ng digma. may mga nag-i-skateboard sa harap ng mga art installations. 

nasa tabing lawa ang trabaho ng Eskinita Art Farm at may pailaw kung gabi. para sa mga di pamilyar, may baybayin ang Tanauan sa lawa ng Taal. para sa mga nakakalimot, malaki man ang industriyal na pisngi ng Tanauan, nakasawsaw pa rin ang paa nito sa lawa. malaki pa ring pisngi ay agrikultural ayon din sa mga datos na nakuha ko sa munisipyo dati sa isang research gig. maya-maya may kausap na si Rabin, si Junix isang local artist na taga-Eskinita at may appointment s'ya sa community affairs. parang nasa iisang daloy ang appoinments namin. at dahil mga kaBatang, nailatag agad ang mga kanya-kanyang 'kagamitan' at kung paano matutulungan ang isa't isa kahit wala pang sampung minutong pagkakakilala.

sa loob ng dating munisipyo nakausap ko si Mam Annie na nagpakilala na heritage museum pala ang gusali. dating ospital. pinagtaguan ng mga hapon. nabomba na dati ng mga kano. naging opisina ng DECS, telegrama, agrarian, NSO, kalihim, agrikultura, silid-aklatan atbp. sabik si Mam Annie sa bisita kaya itinour nya kami paikot dahil turo ako nang turo. bilang dating kawani rin ng gobyerno, nakita ko ang mga dating dokumento sa munisipyo. ang listahan ng mga bahay na sinunog digmaan, halagang 1000 -3,000 pesos ang mga perwisyos; database ng pangalan mga may bahay at damage report. 

kita rin ang mga muebles, mga woodworks na kaugnay ng paglulupa gaya ng paggawa ng karitela, lubid, at mga pambayo ng mga butil (grains). na marami ngayon ay de makina na, binura ng pag-unlad. hindi kalakihan ang gallery pero 'yung kasaysayang lokal, iba yung pakilasa. ganito pala yung Tanauan noong di nalalayong ilang daang taon at may ilan pa na andito pa rin gaya ng ilang paraan ng pangingisda. opkors ang tawilis at maliputo na sisinghap-singhap na ang populasyon at nagbabanyuhay na rin ang panghuhuli na may kabit ng makina at mga pailaw. "nawala na nga yung ibang guno at dangat," dagdag ni Ms Annie, gusto ko sanang sabihin na may scientific interests on goby species na 1927 pa na-observe pero nawawala na nga, pero hindi ko na s'ya kinuwento para hindi masalungat ang daloy ni Ms. Annie.

may mga buslo rin ng mga baranggay kung saan pwede mong ipasok ang kamay para kapain ang produkto o mga ani sa baranggay mo sa tanuanan. kung sa perspektibo ko parang agri-commodity map. makakapa mo rin ang ginagawa at hilatsa ng mga komunidad. may malaki ring sakop ang industrial park na tumatagos yata sa Calamba o Sto Tomas. pisngi ng mga hapon sa Tanauan.

hanggang sa paglabas napansin ko ang punu-punuan na display. "ano po to?!" na parang estudyante nasa field trip. nagkuwento si Mam Annie, dati raw parang nabinat s'ya, may tipos s'ya nang magpadoktor pero hindi nawawala kahit anong igamot hanggang sa pinainom na sya ng dahon ng Anonang o Tanaua. "marami sa'tin n'yan" sabi ni Mam Annie. 

akala ko dati dahil natatanaw ang lumang Tanauang lumubog sa bahaging Laurel-Talisay kay Tanauan. may pisngi pala ng kuwentong sa puno galing ang bayan gaya ng Lipa, Balete, Mataasnakahoy at (baka na rin) Alitagtag. 

na-late si Rabin sa appointment n'ya.