tagaytay

umuwi si Roy galing Japan. 

nagkita na kami sa isang di naman kamahalang kapihan sa Tagpuan para maghabulan ng kuwento sa loob ng apat na taong hindi pagkikita. tumatawag naman ako noong nasa Japan s'ya pero literal na mabibilang sa sampung mga daliri kung ilang beses. wala pang sampu. 

mag-roadtrip daw kami sa Tagaytay, 

kasama sina Uloy at Eboy. si Ate Marvz ang magdadrive. nagkakaige nga kami dati sa 7Eleven lang tumambay at kumain, kahit saan sa Tagaytay basta magkakasama lang uli kami. ngayon pa ba na may mga tinatangkilik naman kami kahit papano tapos hindi kami makalabas man lang. dahil lang tinatamad akong lumabas. ayoko sa mga tao. ayokong magkuwento. magbabagong taon ang daming nagkalat na mga tao. pero maiksi lang kasi ang bakasyon ni Roy. babalik na s'ya ng Maynila para lumipad na uli ng Japan. sige na nga. para sa mga dating gawi.

nasa dyip ako papunta sa SM kung san ako susunduin nina Roy. tinatawagan ko si Uloy. "ano naman kasi at sikal na sikal kayong lumabas ng ganitong panahon!", hindi umuusad ang dyip halos. pero sorpresa na pagkalagpas ng bayan ng San Pablo, wala nang trapik hanggang Tagaytay. na ano bang makikita ko kundi ang lawa at ang bulkang Taal lang din naman. pero yun nga, magkakasama kami uli matapos ang ilang buwan kena Bo, apat-limang taon kay Roy at lima-anim na taon yata kay Ate Marvs at MJ (ex ni Roy, ay hindi pala yata naging sila).

hindi ko alam kung bakit parang lovelife lang ang 90% ng usapan sa sasakyan. siguro dahil yun ang magaan-gaan. pwedeng pagtawanan. lahat naman kami hindi biro ang pinagdaanan ngayong taon at kung pag-uusapan hindi kasya sa loob ng isang byahe pa-Tagaytay lahat ng mga bahae namin isa-isa. tumambay kami sa People's Park na lupaing sinakop ng mga Marcoses na papagawan sana ng isang mansyon para sa mga bisitang kano (na hindi naman natuloy). hindi naman kami humarap sa lawa, nanood kami ng mga tao sa damuhan. people watching sa people's park. bago humapon nag-drive na kami papuntang Leslie's para mag-bulalo atbp. sagot ng mayaman na na si Roy.

mag-iistarbucks sana kami kaso blockbuster ang pila kaya umatras na lang kami, pasensya na MJ hindi na natuloy ang first time mong starbucks. bago mag-alas-diyes nakauwi na ko sa bahay. grabe ring pagod ni Ate Marvz maghatid ng mga tao pabalik sa Quezon. 

Ganito Ang Ibig Sabihin ng Inflation

Ganito Ang Ibig Sabihin ng Inflation

Nasa San Pablo ako. Hinahanap ko ulit ang siomai-yan na kinakainan namin noong college nq purita kalaw pa ako. Dito kami kumakain nina Mama at Ate Edit kapag may errand kami sa siyudad. Dito kami kumakain ng The Scavengers na barkada ko nung college. Dito kami kumakain ng Bundol Boys. Kumain uli ako kanina yung dating kain ko na 50-60 na 2 order ng siomai, dalawang kanin at sopdrinks pesos ay 84 pesos na at wala na kong sopdrinks. Pitong taon naman na ang nakalipas at hindi naman nila binaba ang kalidas ng siomai nila, hindi lumiit ang cup ng kanin at walang pagtitipid sa sili at toyomansi. 

Disyembre 29, 2021

Sabi ko hindi na ako kailanman pipila nang mahaba sa ATM sa holiday season. Alam ko na at projected ko na ang cash na kakailanganin ko sa buong Disyembre. Ayun, nakapila ako sa City Mall dahil naubusan ako ng cash nang wala namang binibili masyado. Ayoko na sanang lumabas bukas pero birthday ni Papa at kailangang iligtas amg sarili sa family drama. Tamang-tama nagyaya sina Roy, Bo at Uloy na mag-drive hanggang Tagaytay, kotse ni Ate Marvz. Kailangan ko mag-withdraw dahil naubos na cash on hand ko. 

Iniisip ko next year mas makakamura pa ko kahit mabuhay ako mag-isa sa isang isla buong Disyembre. Baka dapat isipin ko na rin next year na dapat kung may mga ipapadala ako sa mga tao na regalo or may ibebenta ako, gawin ko na lahat November pa lang. Ayokong lumabas. Ayokong gumastos. Ayokong tumigil sa bahay. Kailangan ko na ng sariling bahay kahit yung parang bodega lang na puwede akong magkulong at magtawag ng mga diwata.

#

Disyembre 29, 2021

Taza Mia, Tapuan, Brgy. Lalig

Tiaong, Quezon

Disyembre 27, 2021

Kumain kami nina Malasmas at Song, hayskul friends; sa dati naming tamabayan: sa klasrum ni Song. Gabi pa lang nag-usap na kami. Magdadala raw si Malasmas ng bibingka na may keso at itlog na pula. SIge, order ako ng lima. Magdala ako ng spag, lutuin mo? 'Wag na raw. Sawa na raw sila sa spag at magdadala na lang sya ng sinigang. Kain muna kami bago lumabas papuntang SM. Kinaumagahan, walang bibingka, walang sinigang, at nauwi rin ako sa pagbili ng spag sa Jollibee. Maulan kaya hindi na rin kami lumabas sa malayo. 

Sa Jollibee, nag-uusap kami ni Malasmas. Nagku-quarter life crisis yata ang mokong at gustong mag-aral ng dentistry sa susunod na taon. Gusto ring bumili ng sasakyan. Pinapauwi rin kasi sya ng Bicol para mag-asikaso ng bonus at naghihintay lang ng exec. order mula sa palasyo. Kaysa ibalik pa ang natirang pondo sa dbm ay ibobonus na lang sa mga kawani. Kung kailan talaga maglalapse na yung pera saka aasikasuhin? #NasaanAngPangulo ang ganap sa pasko. 

Sabi ko lang kay Malasmas, alam ko na ang gusto ko sa buhay. Jowa na lang na may kotse at bahay na. 'yung pwedeng magpasundo kapag umuulan tapos galing kang grocery. yung may disposable income para gastusan ang advocacy o kahit smart watch na lang na galaxy? 'yung pwedeng kitain  kahit every 6 months lang; low maintenance naman ako or makikisakay na lang ako sa kotse nyo (sa future). Nag-iisip ako ng bagong hobby, pangarap kong mag-archery eh. Saan kaya meron? Naburyot lang ako sa sa buhay haba ng holiday na pakiramdam ko mas malaya at mas exciting pa ang buhay ni Chuckie kaysa sa'kin.

#

Disyembre 27, 2021

Sitio Guinting, Brgy. Lalig

Tiaong, Quezon

riles5

bisperas, pagod lahat sa bahay. ako lang ang hindi galing sa trabaho. gabi na umuwi si Mama. magtitinda pa rin daw sya bukas. sina Papa at Vernon, parehong galing sa trabaho sa Laguna; nagsisimula nang magtayo ng lamesa sa labas para tumagay. nagpiprito ako ng hahapunanin nang marinig ko uli ang sirena ng tren. ikatlong balik na yata ngayong bisperas. "Paskong-pasko naman, aayaw pang umuwi sa kanila". paramdam sa demolisyon sa susunod na taon. 

tawilis sketch

isa sa mga natanggap kong regalo ngayong taon ay ang color pencil sketch ni Rald Reb. isang matagal nang kaibigan mula sa Bulacan na kinulong ng pandemya sa bahay at bigla na lang humusay gumuhit. 'tawilis' ay isang color pencil sketch ng isang tawilis na endemikong uri ng sardinas sa lawa ng Taal. ang pakurba nitong tiyan ay marahil nasa hustong gulang para mangitlog. may dugo-dugo rin sa hasang at sa pagitan ng mata at nguso na nangyayari kaagad sa pag-aalis pa lang ng tawilis sa lambat. abuhan ang kintab na may anino ng malalim na asul  ang tawilis na nakalutang sa gitna ng puting papel.

'parang ang plain ng drawing ko' sabi ni Rald parang gusto nyang dagdagan ng detalye. okay na ko. tawilis. isda. taal. 'yan na nga, kung anuman 'yan.  

nilagay ko yung tawilis sa asul na frame na pinaglagyan ng certificate ko galing sa paggabay sa isang environment law class para sa pagsusumite ng pahinga sa pananawilis [tawilis seasonal closure] sa isang munisipal na ordinansa. 

nilagay ko sa lamesa ko 'yung tawilis - paalala na magpahinga.

shuta ka colorwheel!

so ayun, natanggap ko na 'yung glass work na trophy for PKL Prizes in Art Criticism 2021 sa gabi ng birthday ko. kasama ng ilang pirasong catalogue ng gallery ngayong taon. grabe 'yung unboxing ko ng kahon, nagfa-flashback sakin lahat ng art activities nung elementary at hayskul. shuta ka color wheel! maingiyak-ngiyak na ko nun dahil hindi ko mahati sa 16 equal parts yung bilog. halos laging nanganganib mabutas ang papel ko sa watercolor arts. mukhang langib lang lagi ang work ko kapag gumagamit ng natural pigments galing sa mga bulaklak at dahon. naubos ang baon ko kakaukit sa perla at argo ng sculpture. para lang mauwi sa pagkatuto na 'yung art pala puwedeng hindi yung tinuturo sa skul, na puwedeng matisod mo pala s'ya somewhere at puwedeng ikaw pala ang magsabi na art yun para sayo at wala; hindi ka nila mapipigilan dear! nilagay ko ngayon yung glass work sa may lamesa. para nakikita ko agad kada umaga, gaganahan akong magsulat o gumawa ng mga bagay-bagay na pakiramdam ko wala namang may pakialam. magtetrenta na ako pero mahalaga pa rin sakin ang award. tsaka ganda nung trophy eh. hindi bagay sa bahay namin sa riles. 

ayun, tinatamad pa ring magsulat paggising ko kaninang umaga.

[excerpt para sa isang future talk in a writing workshop haha]

Disyembre 21, 2021

Nasa Perez Park ako sa harap ng Kapitolyo ngayon. Hinihintay ko si Ms. Boots para sa isang art criticism award na napalunan ko, may trophy at catalogue pala. Panes, art criticism. 

Sana mas marami pang puno sa mga parke para may mainam tambayan yung gusto magmuni. Chararat ng placing at estitika mga upuang bakal, naiinitan din naman so di mo rin maupuan. Naghanap ako ng medyo maliliman. 

Sa kinauupuan ko ay kitang kita ko rin ang mga luntiang basurahan. Chararat din ng pagkakapuwesto. Maganda 'yung stone art or sculpture sa gitna ng parke na tinatambayan ng mga Gen Z, nawalan ng integridad sa kung ano-anong nakasalampak sa parke. May stone work ng lira sa isang sulok. May mapang bato ng Quezon sa likuran ko na may mga puti-puting tigkal ng pinturado't konkretong kabute na di mo nga rin maupuan dahil bilad sa araw. Mga itim na basurahan. Mga pulang santa klaus at pailaw na higanteng krismas tri sa gabi. Children's playground sa bandang kanang bukana at ilang sementong gnomes. May ilan ding konkretong ulo ng kalabaw sa may harapan ng stone art. 

Sa mga puno, mabuti naman may ilang native species gaya ng narra. May mangga at niyog din. May mahogany malapit sa kalye. May isang namumukod tangi na parang south african species ng red orchid tree. Ilang halaman sa paso na mukhang naghihintay lang ng patak ng ulan. May nabasa akong batas na hinihingian ang bawat munisipyo ng native tree park o forest park. Hindi ko lang alam ilang puno dapat para matawag ang parke na isang gubat pero mas madali yatang magmulta na lang ng 100K pesos kaysa magdisenyo ng native forest park sa kasalukuyang kung-ano-ano-na-lang-maisipang siste. 

Dumating na si Ms Boots ng bandang alas-onse. Pinuntahan ko ang kahon sa kotse dahil nga mabigat dalhin. Ibinaba sa sasakyan ang malaking kahon; kasing laki ng kahon ni Chuckie. Ambigat nga ang trophy at catalogue. Nagpasalamatam kami ng mabilisan sa kalye. Bakasyon na ng mga tao sa akademya't mga institusyon. 

Pabalik ng Perez Park, may dumaang ilang battery-operated na pampublikong sasakyan. Parang kaya naman palang sumabay sa agos ng modernisasyon at pressure ng climate hype. Sino kayang may-ari ng mga mini bus? Sana hindi isang tao lang. 

Pagbalik ko ng parke, ibinaba ko ang kahon para tingnan ang nakakapit na label sa kahon. Ang ganda ng layout, iba -iba pa ang kapal ng mga salitang Ateneo, Art at Awards, yung 0 sa 2021 ay parang nalalaglag sa may t ng Ateneo.

Napansin ko rin na hindi ko pala pangalan ang nakasulat sa kahon. 

#

Disyembre 21, 2021

Perez Park, Provincial Capitol

Lucena City/

Sitio Guinting, Brgy. Lalig

Tiaong, Quezon

tawilis notes

ayun, matutulog na dapat ako kagabi. 

naiisip ko pa rin 'yung project ko sa tawilis. pano naman kasi parang nagpapatintero sa education program at communication for development (C4D) yung proposal ko. tapos, hinahanapan ako ng case study ng grant-giving body. so, kailangang mag-mutate ng project into a communication research? kasi kailangan kong masukat yung 'kawalang kamalayan' o awareness/compliance gap re tawilis conservation. bomalabs pa, kaya wala pa akong tools.

i-message ko kaya si Rabin para maghanda sa susunod na taon. medyo hindi kasi namin napupuntahan yung Laurel dati kaya magandang makakuha ng perspektibo ng mga mangingisda doon. sabi ko magpapahinga lang ako ngayong huling buwan ng taon, tanong lang naman.

pagkatanong ko, ayun naka-schedule na agad kami ng konsultasyon sa mga dating maumukot sa Balakilong. kasama ko na agad ang ilang envi law students ng Philippine Law School. may matutulugan na rin. hindi ko pa pala nakikita si Rabin ng personal kahit dalawang o tatlong taon na kaming nag-uusap ni Mr. Earth.

andun ang mga mangingisda. andun si konsehal, na ko-corneran na namin mamaya para i-lobby na akapin ang PAMB resolution as municipal ordinance para pagtibayin ang polisiya sa ilegal na panghuhuli ng tawilis lalo na sa panahon ng pahinga. nakapanayam ko ang ilang dating mamumukot.

interesting ang ilang mga pananaw, gaya sa kung bakit ba dapat pangalagaan ang tawilis: bukod sa kabuhayan, pumapangalawang dahilan ang pagiging kultural na pamana ng tawilis:

"kapag pumunta ka ng lawa ng Taal, dito sa'tin ang unang hahanapin tawilis kaagad eh"

"bata pa lang kami ay tawilis na eh,"

"mahalaga para yung ga anak-anak namin ay may maaabutan pang tawilis"

May ibang pananaw din tungkol sa pagkapanganib ng tawilis na inisip ko dati na baka perspektibo lang noong isang mangingisda pero narinig ko uli dito:

"mas maliliit na ngayon ang tawilis, kapagkakuha mo sa palngke iba na ang kapal hindi na gaya ng dati"

"iba na ang lasa"

"iba na rin, dati kapag inihaw mo ay mamatay ang sugba sa tuluan ng langis"

Hindi ko alam kung paano magpoproseso ng ganitong mga pagbabago. Anong research tools ba ang pwede. pero sayang eh di ba. tungkol naman sa pakikilahok sa pukot at suro:

"wala pa namang PAMB-PAMB dati. mahirap lang kami noon kaya nakikisali sa pukot"

"masaya sumali sa pukot eh. andun kayo lahat. ang daming tao" 

ayun, maraming salamat kena Aldrin Maristela at Philippine Law School sa pakikisakay ng pananaliksik ko sa konsultasyon at ordinansa para sa mga tawilis sa Taal. ang passionate ni kid. pakonsehal na rin ang datingan eh. 

salamat din sa pamilya ni Rabin na super asikaso sakin. dumadali ang pananaliksik dahil sa mga nanay na tumatanggap sa kanilang tahanan. nag-asikaso pa ng almusal, hapunan at tulugan. 

Minamadaling Madaling Araw

Minamadaling araw na naman ako. Isang buwan na akong walang direksyon. Kagaya ngayong gabi, ala una na nang madaling araw at naglilinis pa ako ng gamit. Maghapon na akong nalinis, naglaba, nagligpit, at nagsako ng mga patapon nang mga bagay. Ikakalungkot ng konti ang nga isinisilid sa sako dahil sentimental naman ako kahit sa mga resi-resibo lang. Ultimo, butones Jord! Hindi ito brilyante pero parang may maisusulat pa ko sa hinaharap sa isinubi kong butones eh. Mas naghihipigpit ako sa pagtatabi ng mga gamit.Tapon, nang di na mga kailangan o ginamit sa loob ng isang buwan. Linisan ang mga ginabok na gagamitin pa. Itabi ang mga di pa kayang pakawalan. 

Lahat 'tong nakapatas dito tatapusin ko pa bago magbagong taon. Kasi bago na lahat sa bagong taon e. Okay, may near-new year anxiety nga ako na gawa-gawaan ko lang. Kahit wala naman talagang reset button at puwede akong mag-ayos ng buhay ngayon din nang paisa-isa. Pause, walang new game sa new year. 

Pero nagmamadali pa rin ako na parang taranta kahit wala naman akong deadline. Ilang beses ko nang kinunbinsi yung sarili ko na marami ka nang napagtrabahuhan this year okay na magpahinga ka. Pero di pa rin ako mapakali, apply pa rin ako nang apply ng raket. Send pa rin nang send ng CV. Oo nga pala ayusin ko rin anh portfolio ko bago magtapos ang taon. Ohhhh alam ko na kung bakit hanap ako nang hanap ng gagawin, nakatanggap ako ng dalawang rejection emails ngayong araw. Nakadagdag yun sa dapat may gawin akong produktibo para matapalan yung pakiramdam na olats sa pinaghirapang mga konsepto. Isa akong malaking olats today. Hindi mababago yun kapag tinapalan ko nang pagsusulat pa ko nang maraming konsepto at anik-anik. Olats today, edi okay. Uulitin ko, olats today, edi okay.

Meron din naman akong panibagong interview, pero double olats pa rin nga today. Wag nang ipilit pagtakpan. Naadik yata ako sa hype ng pagtanggap, pagkapanalo, pagpasok sa banga kaya hindi ako natatali kapag nasa pantay o patag na sitwasyon lang ako at hindi 'high' ng small wins. Naadik akong mag-celebrate. Naanxious din tuloy ako na shete magtetrenta na tapos kailangan pa rin ng external validation at wala pa ring kasiguraduhan sa mga tinatayuan. 

Namnamin nga dapat ang nga ganitong panahon dahil panigurado kapag kumayod na uli sa susunod na taon, tatagyawatin na naman ako at mamimiss ko naman ang ganitong pakiramdam na walang ganap, walang nangyayari. Ako lang na tumatawid mula Lunes hanggang Linggo nang ordinaryo. 

Olats, ordinaryo, okay lang. 

#

Sito Guinting, Brgy. Lalig

Tiaong, Quezon

Disyembre 15, 2021

Parang hindi naman ako buong taon na nakakontrata. Sinukat ko ay nasa 163 days lang ako naka-kontrata buong taon pero nasa 220 days ko natapos ang mga proyekto. Ibig sabihin nasa kalahating taon akong may iba pang ginagawa at 57 days pala halos ng pag-aasikaso ko sa proyekto ay hindi bayad, halos isang consultancy engagement na rin 'yun na sayang din. Mahalaga ang mga pakiramdam na binibigyang pansinpero mahalaga rin na tingnan ang mga sukatan para mas makita ang iba pang anggulo ng pag-iinarte. 

#

Sito Guinting, Brgy. Lalig

Tiaong, Quezon

Disyembre 17, 2021

Trip to Tiaong: Hudyat

Pagsampa ko sa dyip kanina, wala na ang nakaririmarim na mga tambil ng plastik na hindi ko alam kung nakakasangga nga ba ng mikrobyo o nagpapalimahid lang sa pasahero. Wala nang mga tambil, ang hudyat na paggaling natin sa pandemya. Puwede na uli tayong umupo nang patagilid at magmuni sa bintana ng dyip. 

Kaya naman: busina para sa bakuna!