KTV

Kasama ako sa cluster 6 na technically hanggang cluster 5 lang sa workplace. Galing kami sa iba't ibang clusters tapos madalas lumabas together, ayon friends na. Ang diverse nga eh, mula age, gender, interests, field of expertise; iba-iba.

As in, lagi-lagi na lang lumalabas. Magkasama na sa trabaho, sa kain sa labas, sa mga okasyon, sa mga tambayan, minsan pati na rin sa simbahan. Saulo mo na ang amoy ng isa. Kaya mo nang iimpersonate ‘yung isa. Kaya mo nang asarin in less than 3 mins ‘yung isa. 

Kina-classify ko yung mga lakad ng cluster 6 sa dalawang category lang. Either loud or silent lang. Kapag silent ang lakad, madalas naman sumasama ako. Kapag loud ang lakad, lagi akong tumatanggi. Kapag kain sa labas, silent 'yan kaya madalas akong sumama. Kapag piyestahan, hindi ako sasama kasi loud ang category n'yan. Kapag tambay lang at kape with cookies, mabilis ako kasi silent 'yan. Kapag scrabble at halo-halo, sama rin ako kasi silent yan dahil nag-iisip ka ng mga salita para maabot ang triple word score bago matunaw ang halo-halo mo. Kapag sine, silent din yan. G lang.

Nang paalis na si Jaze papuntang UK para magpraktis na ulit ng kanyang pagka nars, nagyaya silang maghapunan. Siyempre, despedida naman 'yun kaya pupunta ako pero ang tindi ng hawak ni Tita Digna sa uniporme ko pagkatapos ng meeting namin. Uuwi lang naman muna ako para tumae muna't maligo. "Kilala mo ko," sabi ko pa sa kanya.

"’yun na nga e!" pinandilatan ako ng mata ni Tita. Bumitaw lang s'ya nung nagpaalam ako kay Jaze na tatae lang talaga ako sa bahay at maliligo tapos sunod na'ko sa SM. Hihintayin daw nila ako sa may GPC, na halos ikalawa na naming opisina kapag may blackout trip ang Batelec.

Pinagaan ko lang ang tiyan ko para hindi naman ako mahirapan. Pupunta rin talaga ako kasi sa isang araw pa ang suweldo at dry dessert na naman ang grocery cabinet ko. Wala na rin akong bigas. Baka nga mag-uwi pa ako ng matitira namin sa despidida.

Sagot naman ni Jaze pero di ba dapat sagot namin dahil paalis na s'ya? May bitbit silang regalo, ako wala. Kailangan bang may regalo sa mga padespidida? Hindi ko alam ang despedida rules kasi ngayon lang naman ako nagkaroon ng kaibigang magtatrabaho sa abroad. Mabuti at may dala akong maliit na aklat na sinulatan ko ng mga notes sa iba't ibang pahina. Naisip ko lang na bagay kay Jaze 'yung aklat at maliit lang at hindi magpapabigat sa kanyang bagahe. 

Sabay-sabay kaming umalis ng GPC, nasa may food court lang daw sina Ate Cars. Sa food court kaya kami, ang loud pero oks lang marunong pa ko kay Jaze. Pero meeting point lang pala iyon at bumaba rin kami at lumabas pa kami ng mall. Nang umakyat na kami ng overpass, biniro ko si Jaze, "Sa La Corona (Hotel) ba ang pa-event mo?" Sumagot s'ya ng "Oo" at sinagot ko rin ng "Wow" kasi hindi ako naniniwala. Hanggang pumasok na nga kami ng La Corona. Sa KTV room pala kami malapit sa bar and lounge ng hotel. Naghanda na ako sa loudness ng dinner namin.

Amoy sigarilyo pa ang KTV room pagpasok namin. Kami nina Tita Digs, pumili na sa menu. Sila Mam Mildred at Alvin, pumili na sa songbook. "Yey, kasama natin si Kuya Jord." Kuya kahit mas matanda sa'kin si Jason. Ngayon lang din kami nakumpleto ulit na cluster 6. Si Tita Digs, madalas masakit na ang tuhod. Si Ate Ruma, minsan umuuwi ng Mindoro para kay Tin. Ako naman madalas subsob sa trabaho. Baka mag-comment si Tita Digs na fake news ang previous sentences dahil hindi naman masakit ang tuhod n'ya at hindi naman ako nagtatrabaho. Lagi raw kasi akong drawing, literally. Dino-drawing nila 'yung mga wala tapos isasama sa groufie ‘yung drawing.

Pero bakit ako lang ang may reputasyon ng "laging drawing"? Dapat kasi may guidelines kami sa eligibility para matawag na "drawing". Dapat ang drawing ay 'yung umoo sa lakad pero hindi naman sumama. Humihindi naman ako madalas ah. T'saka, kapag nagsisine ako nang mag-isa, dino-drawing ko ba kayong lahat? Hindi naman ah. Pero hindi ko naman sila masisisi, kasi may reputasyon naman talaga ako na laging wala at bigla na lang nawawala.

(Nakalimutan kong isulat talaga si Popshie, ngayon ko lang naalala after 2 years na binalikan ko ‘yung unfinished blogpost. Late batch na s’ya pumasok sa Kagawaran. Kinaibigan lang nina Jaze tapos isama na ‘yan sa cluster 6. May mga kabarkada tayo na hindi naman natin masyadong friend, hindi naman sa ayaw natin sa kanila pero hindi lang talaga. For the sake of inclusivity na lang talaga. Anyways, andun din pala s’ya sa loob ng KTV room. At ka-power ballad ni Tita Cars.)

Fast forward. Matapos ang mahigit isang taon. Bumalik si Jaze sa Pilipinas para magbakasyon yata. Marami nang wala sa work namin sa Kagawaran. Nasa non-profit na ako. Si Tita Digs nasa corpo na. Sina Titas of Batangas (Mildred, Cars, Ruma) nasa Kagawaran pa rin that time at totoong may cluster 6 na. At nasa KTV na naman kami ng La Corona getting louder than ever at wala nang kaagaw sa mikropono sina Tita Mildred dahil nasa Australia na si Alvin. Nagbigayan uli sila ng regalo, wala na naman akong dala. Constantly consistent ako. Nagkuwento si Jaze ng mga bagay na dapat hindi kinukwento ng nars na galing sa UK. Nauna akong umuwi dahil hinahabol ko pa ‘yung last trip.

Hindi na kami madalas nagkikita-kita nagyon, siyempre. Wala na kong pagpili between loud or silent. May bago na rin akong circle of friends. Sila rin naman at kailangan nila ‘yun para umusad. Ganun talaga, hindi lahat ng cast nakakatawid sa susunod na season. May bagong characters sa next chapters. Pero hindi ba sobrang bilis pala ng mga pagpapalit na hindi mo namalayan may bago ka nang kasamang lumabas, iba na ‘yung kasama mong magkape, iba na ‘yung kinapupuyatan mo; pero ikaw pa rin naman ‘yun at sila pa rin ‘yung kaibigan mo kahit nasaang chapter or season man sila na hindi ka na kasali.

Parang nangongolekta lang kayo ng pagkukuwentuhan.

Trip to Tiaong: Aksidente

Sa isang linggo lang ng Disyembre, may tatlong aksidente akong nadaanan pauwi. Hindi ko na inalam ‘yung eksaktong bilang ng patay or nasugatan. Hindi ko na kailangang siguraduhin kung buhay o patay ba sa itsura pa lang ng busargang harapan ng dyip. Banggaan ng dyip at trak, banggaan ng dyip at posteng nasa gitna ng road-widening, at nabangga ng motor ang isang lolo.

Ang hilig ko pa naman sa unahan umupo. Mas nakakapagbasa kasi ako ron. Hindi naabala ng pag-aabot ng bayad sa drayber. Mas maayos makinig ng podcast. Hindi maganda sa matang nagbabasa sa dyip, minsan nahihilo rin talaga ako. Sayang ‘yung kilometro-pahina na dapat nakokonsumo ko sa isa’t kalhating oras na byahe. Minsan, naglalaro din ako ng Switch, mas nakakahilo ito. Kasi may mga ‘pre-work’ dapat na matapos bago ulit kami ng maglaro nina Clowee at Song.

Minsan pag-uwi biglang gumewang-gewang ang dyip sa madilim na bahagi ng San Antonio. Natamaan ng ilaw ‘yung gumagapang na lalaki sa kalsada at maiipit namin any moment. ‘yung “OHMYGOD!” ko ay kaparis ng bilang ng kabig ni manog sa manibela. Bigla-bigla, sunod-sunod, walang space na ohmygodohmygod. Hindi na ko naging conscious sa pagpili kung maliit ba o malaking G. Nagsigawan yung ibang sakay. Hindi ka na pala makakapili ng

Hindi naman namin naipit ‘yung lalaking gumagapang palayo sa kanyang motorsiklo. Nahagip din ng ilaw ang isang lolong nakabaluktot at walang malay. May mga tao na agad sa paligid. Mula sa kalapit na bahay. Dahan-dahan naming nilagpasan ‘yung aksidente. Napa antanda si manong drayber at biglang naging mapagbigay sa mga nag-oovertake sa’min.

Mas mabilis pa ‘yung tibok ng puso ko sa takbo ng dyip.

#

At Bahala na ang Ihip ng Amihan

Walang marinig na mga pagaspas

Sa sanlaksang pinalipad na mga kalapati

Naghihintay sa mga baka naman

Umaaasam ng biglang-likong pangyayari

‘yung biglang-bigla:

Na maggugulat-gulatang di inaasahan

Magmamaang-maangang di karapat-dapat

Kahit nanghahaba ang leeg katatanaw

Ni anino man lang, ni pabulong na lawiswis

Pahiram ng mga bagwis kahit saglit

Pumailanlang man lamang palayo

Sa ito na lang ba ang lahat  na hawla

Makita ang pinagpagurang pugad

Na lamunin ng luntiang dagat

At kung mabalian ng bagwis sa himpapawid

Magpapatihulog na nang buong timbang

At bahala na ang ihip ng Amihan

#

TintaCon IV [at ayokong maligo]

Kakatapos lang ng TintaCon IV.

Noong umaga, chinat ko si Pusa na hindi maayos pakiramdam ko today. Feeling ko ang daming tao at ayokong makipag-socialize. Napapagod na agad ako. Gumagawa pa raw s’ya ng lecture slides ngayong umaga, mamayang 1pm ang sessions namin. Tara, back out tayo?

Hindi naman s’ya pumatol, so pinilit ko pa ring maligo at magbihis. Ang pinaka magandang nabihis ko na ay simpleng shirt at board shorts. Nagtsinelas ako. Noong una ko namang inorganize ang TintaCon, nagtsinelas lang din ako. 

Wala akong gana, ayoko nang magsalita sa unahan. Mas kaunti naman ang tao kapag break out sessions, mga bata lang. Okay na ‘to. Maganda naman ‘yung slides ko.

Ewan ko, hindi na ako as passionate as before. Oo, ‘yun nga. Iba na ang passion ko. Iba na ‘yung pintig sa araw-araw. Pero mahalaga pa rin na maging accessible ‘yung journalism sa mas maraming kabataan sa probinsya. Kaya naman kasi naging passion ko ‘yung passion ko ngayon ay dahil sa pagdyadyaryo.  At hindi laging may campus journalism capbuild sa probinsya. Mahal. Lalo na sa para sa demographics ng mga mag-aaral sa mga bukid-bukid. Ang TintaCon ay hindi tungkol sa’kin o sa Traviesa, isa nang komunidad. Wala na nga halos akong ikinilos dito, ngak-ngak lang. Everyone just played their roles. Kaya pinilit kong maligo talaga. 

May mga galing pa sa Mulanay at Calauag, Quezon. Anong oras sila bumiyahe? Meron din galing sa mga bukid-bukid ng Tiaong. Putek! May interest na rin sila for journ sa mga schools nila. ‘yung iba kasi wala pang papers pero nagpadala na ng mga bata, ‘yung iba advisers lang muna. Wala naman kaming DepEd order, kolorum ang aming keminar, pero umabot kami ng 300+ participants at Linggo pa. Ano itong ginawa namin?

Pagdiriwang na rin pala ang TintaCon IV ng  Trav X, ika-sampung anibersaryo ng Traviesa, ang maliit naming pahayagan sa Southern Luzon State University. Ang daming bagong mukha na hindi ko na kilala. Ang dami nang staffers na publication advisers na ngayon na nagkalat sa Quezon. Sila-sila rin ang naglalaban-laban talaga ngayon. Tawang-tawa ako sa pagka-stage teachers nila everytime na tatawagin ‘yung bata nila for an award. Parang nanalo lotto, kapirasong metal at papel lang naman ‘yung award at mas mahal pa nga ‘yung mga items sa raffle. 

“Ganyan din tayo dati ha,” paalala ni Ser Ron. Kaya ako tawang-tawa, isa ako sa mga batang ito dati na nabigyan ng platform, ng access, ng chance para mag-explore at mag-practice ng craft. Tingnan mo ngayon, wala pa rin akong nararating in life. haha. Salamat sa lahat, lahat, lahat; sa pinag-ambagan ng maliliit nating mga kapangyarihan!

Pagkatapos umuwi ako kena Clowee, nagkape at nag-Nintendo and Chill kami hanggang alas-dose! 

Groseri Muni

Nagtatagal ako kakamuni-muni sa groseri. Ang hirap na mamili ngayon. Hindi na lang sulit ang basehan, much like so lit na rin dapat.

May gusto akong bilhing sarsa. Paborito ko ito sa anumang prito. Kaso mo, naresolba na ba nito ‘yung pagpipiket ng mga unyon ng manggagawa nila? Parang wala akong narinig na natugunan. Hindi ko ma-check sa net kung anong respond nung manufacturer kasi walang signal sa loob ng groseri. Wala naman akong maisip na alternatibong brand kung di ito.

Ganito na lang (muna), bibilhin kita para ano reminder na hindi namin nakakalimutan ‘yung atraso mo sa mga manggagawa mo. Kada buhos ng sarsa, inaalala namin ‘yung isyu. Kada ihip sa anghang, nakikiisa kami sa mga hapdi ng mga aba. Makikisawsaw  pa rin kami.

Para tuloy ayoko nang itaktak ‘yung sarsa.

Masteral 4

Masteral 4

Hindi na nga ako natuloy sa pagma-Masteral. [for now]

Ang hinahanap ko ngayon mga 5-day workshop-seminar-conference type na mga scholarships. Nakukuha ko kaagad ‘yung gusto ko. Nagkukuripot din talaga ako to myself, puwede kasing sagutin ng non-profit ‘yung workshops, sila pa nga nagpapadala sa’kin, ako na lang ‘yung tumatanggi sa mga di ko masyadong trip.

Kaysa magpakalunod ako sa academic readings tapos di ko naman lahat ma-apply. Mahalaga pa rin ang masteral, di ko naman sinasarado ‘yung idea na kukuha ako. “Anxiety mo lang ‘yan,” sabi ni Donjie.  Gusto ko lang talaga ‘yung papel bilang eject button kung magkanda letse-letse man ‘yung mga ganap ko ngayon, may papel ako to compete sa mainstream, sa industry kung saan may pera at tumitingin sa papel.

Si Donjie ‘yung lagi kong kinukulit dati pa na mag-Masters kami. Excited kaming mag-asikaso ng admission sa Grad School. Send ng list ng pinagpipiliang kurso. Tapos. ‘yun mag-isa lang s’yang tumuloy. Hindi ko naisip na nang-iwan ako sa ere sa ginawa ko. Mga 3 months na s’yang nag-aaral nang ipinaramdam n’ya sa’kin na sira akong kausap. Nag-asikaso naman talaga ko ng requirements, kaya lang life happened. Send lang s’ya nang send ng memes at mga pusa n’ya, malay ko ba. Niyaya ko kasi s’yang mag-apply sa mga scholarships for workshops, tapos ito reply n’ya:

Iniwan mo nga ako sa UPLB

Ganyan ganyan din naramdaman ko

Sana may kasama ako

Pero syempre biglang ayawan

Backout dancer

Then stop complaining about being alone

Do it if you want

Ayoko nang madamay.

Magulo na buhay ko ngayon. Enough na to.

*lol emojis

Pero I’m serious.

May emojis naman baka hindi galit. Baka na-stress lang talaga dahil nag-12 units tapos eto na naman ako sa mga wild kong ideas na gusto ko s’yang isali. Nag-sorry ako. Na-guilty din. Halos linggo-linggo tinatanong ko if puwede akong bumisita ng elbi; kain, kape, tambay, ganun. Hanggang sa matapos ang halos dalawang buwang pangungulit, pumayag na. Bati na siguro kami, natapos na ‘yung isa n’yang major report kasi.

Matagal na kaming prends e. I like his mga pagsimangot kapag nagsasabi ng counter-arguments. Hindi ka maasar doon sa argument n’ya eh, nakakaasar yung pagngiwi-ngiwi ng mukha n’ya. Ang bitchella lang. Pero I like his skepticism na wala nang malinis na tinapay, ‘yung takot n’ya na mabobo, ‘yung masanay lang sa ginagawa, ‘yung continuous search n'ya for growth.  Tapos, ‘yung honesty sa pag-amin na hindi ka naman passionate go-getter everyday, may mga cheat days ka for binge-watching at gaming, tapos cram. Kaya nasusungitan mo ‘yung friend mo kapag nangungulit. Mahusay ‘yang si Donjie, kaya lagi kong sinasabihan na “I expect a lot from you” kasi alam ko malaki na yung pressure na ibinibigay n’ya sa sarili n’ya. Hindi nga raw s’ya nagpo-post masyado ng tungkol sa UP, “mamaya hindi pa ko maka-graduate.”

Nagkita kami sa Carabao Park, tapos lumabas ng campus para maghanap ng korean resto. Ayoko sa maraming tao, kako. Bumalik kami sa loob, sa SEARCA kami kumain. Masarap ‘yung mga ulam dito at marami pa ‘yung servings. Nag-tig-dalawang rice kami. Hinatian ko s’ya sa tocino ko. Binigyan n’ya ko ng  bicol express n’ya.

Ang ganda raw nung isang klase n’ya tungkol sa mass extinction. Mangyayari at mangyayari dahil ‘yun naman daw talaga ang cycle ng mundo; iinit-lalamig.  Parang may graph na habang gumagalaw ‘yung global temperature ay numinipis naman ‘yung kapal ng biodiversity, may mga species na naitutulak to extinction.

Pero ‘yung paglapit natin at pagtulak sa iba to extinction, hindi naman laging natural na proseso ng mundo, nagsusunog kaya tayo more than ever. Binubuksan ulit natin ‘yung mga deposito ng mga greenhouse gases. Tapos, ito pa, kahit naman daw nagko-coal power tayo sa Pilipinas, hindi naman tayo pumasok sa top emitters ng carbon gases. Hindi naman daw tayo mararamdaman ng daigdig sa liit natin. Wala tayong impact. Pero nasa top plastic dumpers tayo sa karagatan, residue ‘yun ng fossil fuels, ano wala lang? Sila na lang mag-curb out ng fossil fuel burning tutal first world na naman sila at may iuunlad pa tayo? Natural namang proseso ang pagbabago ng pandaigdigang klima. So, kebs na? Eh ano pang point ng mga drama sa conservation work? I-exploit na lang natin ‘to lahat at magpakasasa.

Hindi naman pagkikibit-balikat or denial ang point n’ya (or nung klase n’ya.) Ang sinasabi lang may geophysical changes talaga na pinagdadaanan ang daigdig at ‘yung sibilisasyon natin ay baka isang minuto pa lang sa buong edad ng daigdig. Mangyayari ang mangyayaring mga proseso. “Pero tao kasi tayo Donj.” Hindi natin puwedeng hayaang may mga lumubog na komunidad. Malagay sa alanganin ‘yung mga hirap na nga sa araw-araw na buhay. Hindi na tayo higanteng ameoba na mag-eevolve kung anong idikta ng nangyayari sa paligid. May konsepto na tayo ng hustisya, kalidad ng buhay, karapatan, pag-unlad; may humanidad na tayo ngayon.

May mga conflicting principles na nga s’yang nasusugagaan sa Masteral. At least, may iba-ibang pagtingin. Bawat siyensya naman kahit papano’y may pagtatangkang magyabang na mas angat o malawak ang pagtingin sa mga bagay. Bahala ka na lang pumisil-pisil at magpasiya kung ilalagay mo sa basket mo.

Medyo maingay na pala ako.  Kaya gusto ko ‘yung hindi mataong lugar e. Humanap kami ng coffee shop pero nauwi kami sa pagbili ng milk krem at pagtambay sa bench malapit sa isang japanese temple.

Ipinapaliwanag ko sa kanya ‘yung huling barahang meron kami sa pangagalaga ng Lawa ng Taal. Hindi sigurado, nakakatakot, pero malay mo. Iniisip kasi naming makipag-usap sa mga korporasyon. Marami na sa kanilang may lupa doon, ilan nag-uumpisa nang araruhin ang mga natitirang green spaces sa lawa. Wala namang clup-clup sa mga lgu, revenues ‘yan e. Baka kung makikipagtrabaho kami sa kanila, baka mas pakikinggan kami ng landholders kung galing mismo sa corporate group. Matatalino naman ang sustainability managers ng mga ‘yan ih or else we will be overlooking a dead lake sa future. Mas bababa ang balor ng mga properties nila. Isa pa, they have political pull, malaking player sila sa development politics eh kahit nga sa partisan. Baka mas may kagat ang law enforcement. May resources din sila para sa pagpapaunlad ng mga nakapaligid na komunidad, puwede kaming mag-institutionalize ng climate crisis fund bukod pa sa social development fund mula sa revenues. Hindi ko na iisipin kung saan manggagaling ‘yung pera para sa community work ko. Design-design  na lang at implementation.

“Wala nang pure ngayon, ako lang” sabi ni Donjie. Korporasyon kasi iyan, hindi yan maglalabas ng pera na hindi nag-iisip kung paano mababawi. Okay, I’m listening. Baka nga masasabihan namin sila kung paano babawiin ng hindi masyadong nalulustay ‘yung lake ecosystem. Baka. Kaysa we stay pure, stay small, magdadalawang dekada na pero saan umaabot ‘yung efforts? It’s a losing battle. T’saka baka mas malaki ‘yung susuwelduhin ko kapag corporate-funded na ‘yung social dev’t work. “Pero saan nga kukunin?”

Nabanggit ko kasi na may mining ventures ‘yung korporasyon. Pero hindi naman sa lawa. Sa ibang isla. Sa lupang-pamana, as in ancestral domain of all the places. “Naku.” Pero hindi naman sa Taal Volcano Protected Landscape. “Puwede naman akong mag-work with them na nakapikit ang isang mata,” idinemo ko pa, o di ba kaya. “Pero, Jord, holistic dapat ang pagtingin.” I work locally, problema na nila ‘yun. Marami namang professionals ang nagtatrabaho sa environmental restoration. Naisip ko, see; Masungi. “T’saka, isa pa, may karapatan ang mga cultural communities na ipamina ang lupang pamana nila, kanila ‘yun, sila ang magdedesisyon para sa kanilang lupa!”

Pero paano kinuha ang consensus, ano-anong ipinangako sa kanila? Napakaraming komunidad na oo nga, maayos ang buhay noong may mina, pero pagkatapos, ano, wala silang masaka, contaminated ang water tables, lalong naging vulnerable, lalong wala. Sabi dun sa report ko, mga professionals talaga ang nagsusubo sa mga communities (at ecosystems) sa exploitation. Sinubo, agad?

“Kasi nga may pambayad ang korporasyon.” Simple lang, they pay, you deliver. Pangkain mo, pamasahe, pan sine, pambihis, pambayad ng rent, pang insurance, kailangan mong kumita nang makagalaw ka sa kasalukuyang ekonomiya.

T’saka, wala pa kong tinatanggap. Wala pa ring malinaw na offer.  Wala pa akong isinusubo.

“Nakiinom lang ako ng kape.” Ganun na rin ‘yun, tinanggap mo na. Courtesy lang nila ‘yun. T’saka, kakagising ko lang nung pumunta ko sa meeting,w ala pa nga akong toothbrush nun. “Hindi ako sumakay ng chopper, Donj.” Hindi ko gusto ‘yung helicopter position, ‘yung top-down na view.

Sabay na rin kaming umuwi ng Quezon, sakay ng cutting trips ng dyip at bus. 

Nabasa ko 'yung 'Sixty in the City'

OKT 14, 2019, 4:34 PM

Me: Tinatapos ko ngayon yung Sixty in the City ni Lualhati Bautista.

Me: Talagang walang patawad si Lualhati. Kahit senior citizen, di inexempt sa heartbreak!

Sobrang astig nung isang linya, ayokong i-quote dito kasi mas maganda mabasa mo sa loob ng nobela. Hinahamon n'ya 'yung pagtingin na pang "bagets" lang ang pag-ibig. Binabasag 'yung kaisipan na 'pag matanda, hindi na puwedeng maging malantong. Hindi man lang nagbigay si Lualhati Bautista ng 20% discount sa pait at hapdi ng pagkabigo ng damndamin.

OKT 15, 2019, 6:15 AM

Me: Rald. Grabe yung ending ng Sixty in the City. Hanglungkot. 😞 Di ko pa naman tapos, near ending pa lang.

Me: Grabe yung awareness sa pagiging babae talaga. Kahit sa mga maliit na bagay ay hindi maliit na bagay.

Me: Ang sensitibo.

Me: Pero hindi pa rin sya preachy, nagbibigay pa rin sya ng counter arguments; ng ibang perspectives. Sobrang demokratiko ng pagpapahayag ng nobela n'ya rito.

Me: Parang this is my characters' view on feminism, on being a woman, pero kayo, nasa inyo kung aakapin nyo. Tapos, #$%^&* talaga yung ending.

Me: Naiinis ako. hahahahaha

Me: Pero grabeeee pa 'yung sumunod na chapter!!!!

Me: HIMAGSIK!

Hindi naman sa hindi ko na favorite si Lea Bustamante, pero grabe rin si Guia. Kakainggitan mo 'yung tapang. Kakainggitan mo 'yung pagtitimpi na kimkimin 'yung gusto n'yang gawin para maging mabuting asawa at mabuting ina. Hahangaan mo 'yung pagkabaliw sa pagsasabi sa madla na ito ang gusto kong gawin, baliw na kung baliw. At tama 'yung anak mo Tita, hindi nakakahiya ang mga tula tungkol sa pag-ibig.

Natambakan na naman ako

Natambakan na naman ako.

Hindi ko alam kung mga hindi ko ba naasikaso agad na nagpataong-patong na. Mostly, gaya ng to-write-on-blog-list, halaman sa bahay, scholarship applications atbp. Pero meron ding hindi ko kontrolado gaya ng sa trabaho, mga bagay na hindi ko puwedeng desisyunan, mga unfinished project proposals, at mga resultang hindi ko nakikita at ikinaiinip ko na. 

Hindi ko alam kung bukod sa deep-inside na taranta ay takot ding magkamali. Parang hybrid ng surot ng takot at taranta na sumusundot-sundot sa utak mo kapag nasa dyip. Paano kung hindi mapangyari? Paano kung walang bumalik na kalapati?

Ako rin naman talaga ang nagpakomplikado. Iniisip ko nga baka uhaw lang ako sa mga gustong patunayan kaya ko ginagawa yung mga ginagawa ko ngayon. Oh edi ako ang napapagod. ‘yung napapagod ka pero hindi mo nakukuha ‘yung gusto mong result. 

kafrustrate. katamad. auqna. 

Pero lalakad pa rin naman bukas. 

Nintendo and Chill

Bigla-bigla na lang nagbigay si Walther ng free accommodation sa Queen Margarette. May libre pang almusal. Nag-book kasi sya para sa mga tao n’ya, e na nila matutulugan; hindi na raw pwede mag-refund. E sayang naman, edi, go na si patay-gutom.

Nag-compute ako. Kung magsusulat ako ng proposals sa coffee shop, 145 pesos ‘yung Cafe Italiano tapos average ng 4 hrs lang ang stay ko ron. Kung mamamasahe ako pa-Lucena 132 pesos lang tapos 22 hrs pa. [Di ko nasama 'yung cost ng meryenda at dinner so napamahal din ako talaga].

Sinama ko si Song. “Bakit? Anong gagawin sa Queen Margarette?”. Oo nga naman, nag-staycation na lang din kami sa Lucena pa, walang kaganap-ganap doon. Magsusulat ako proposal tapos chill ka lang. “Sige, dala na lang tayo Switch [Nintendo].” 

Ayun na, nadimunyu na ang proposal writing ko. Nag-hunt kami. Nagsulat-sulat lang ako kapag nasa cr si Edison. Umaagaw ng pailan-ilang sentences. Basta umusad. Naghapunan kami ng Tapa King, ‘yung Royal Meal tapos brewed coffee, ito ang nagpaantok sa’kin ng husto. Pero inabot na kami ng hanggang alas dos ng madaling araw kaka-hunt ng monsters. Naaalimpungatan na kong aandap-andap ang HP ko dahil nakakatulog na pala ako. 

Ang dami naming nagawa ni Song ha, nakapag-palit s’ya ng armor set at nakapag-upgrade kami ng weapon. Mahigit isang buwan din bago kami nakapag-hunt ulit. ‘yung una kong game di ko pa tapos ’til now; magkakalahating taon na! Ang dami ko na ring nasa quest board sa totoong buhay. Kung puwede lang mag-abandon ng quests e, kaya lang sayang 'yung coin rewards e. 

Next week naman, grind na ulit sa totoong buhay. Tapos, next year wala nang laro-laro. ‘yung sinusulat kong proposals, may pa-sweldo sa assistant ‘yun, kapag na-approve ‘yun mas marami akong time mag-chill. heh-heh

Tawilis

Tawilis

maliit - mabilis

lumalaot - dumuduong - pumapaltok

alamat' hiwaga - lambat' sigwa

kinakayod - pinupuksa -sinisilaw

mapaniil - mapang-agaw

Suro

Isa ito sa mga naging output ko sa wildlife poetry workshop ng 28th Philippine Biodiversity Symposium. 

Likhang Lawa

Maganda 'yung dugtungan ng tula sa lawa para makita at makabahagi yung mga tao sa pagiging cultural resource ng lawa. 

Eh kung lagi nating ibinabandera ang pangingisda, turismo,at iba pang ekonomikal na pakinabang sa lawa; e nakakahon yung lawa sa kanyang provisional service kung anong makukuha natin dito. 

Alam lang natin na mahalaga ang kultura. Sa tingin ko may pag-aakala ang madla na ang kultura ay dapat something na katutubo or para sa mga alagad ng sining. Pero hindi, lahat tayo'y may kakayahang lumikha. 

Duhol

Duhol

makamandag/ matapang

lumalangoy/ lumulubog/ lumulutang/

sinturon/ dagat/ basahan/ lawa

inuubos/ nilulustay/ tinatakot

sukab / ganid

Pukot

#

Isa ito sa mga naging output ko sa wildlife poetry workshop ng 28th Philippine Biodiversity Symposium. 

Tungkol sa Dugong

Matapos marinig 'yung Dugong conservation efforts ng Tagbanua mula sa C3, isang maliit na environmental non-profit sa Busuanga, Palawan; hindi pala makatarungan na baguhin ang pangalan ng hindi natin gustong pangulo dahil katunog lang ito ng Dugong. Protektahan natin ang ating buhay-dagat. Bigyang galang ang integridad ng Dugong. 

Bumisita kami ng Leyte Sab-a Peatland.

Bumisita kami ng Leyte Sab-a Peatland. 

May peatlands tayo sa Pilipinas!

Napag-aralan namin 'to sa kaisa-isahang EnviSci subject noon. Litong-lito kami sa pinagkaiba ng marshland at peatland, p'rehas kasing matubig. Google n'yo na lang din yung tungkol sa features ng peatlands.

Grabe 'yung socio-political history ng Leyte Sab-a Peatland. GMG! Pero grabe rin yung commitment ng local governments, parang ayokong maniwala pero sincere sila "to correct the sins of the pasts". Masyadong mahaba yung kuwento.

Meron tayong Waray-waray at Mindanaon na salita sa peatland; luyon-luyon at guyon-guyon. Siguro dahil mauga ang lupa sa luyon-luyon, parang umaalon. 

Nakatapak ako sa luyon-luyon. Mukha lang s'yang malawak na damuhan tapos may konting tubog o kaya sapa. Puwedeng hindi mapansin kung nasa byahe ka. Ang hirap ilaban ang karapatan ng luyon-luyon kumpara sa iba pang ecosystems kung hindi mo mauunawaan ang siyensya sa ilalim ng madamong luyon-luyon. 

Parang lulubog talaga ang bawat hakbang mo pero puwede ka ngang lumubog kung di mo hahatiin yung bigat mo sa bawat pagtapak. 

Puwede bang ang luyon-luyon at mga komunidad ay magkaroon ng malakaibigang pag-iral? Hindi madali pero kaya naman kung aagapan yung pagkasira ng luyon-luyon. Reversible pa sa ngayon. 

Bumisita rin kami sa mass grave sa Palo, Leyte. Ito yung mga biktima ng halimbawa ng climate crisis; Super Typhoon Yolanda. Isang hakbang ang pag-aalaga ng mga luyon-luyon dahil kaya nitong mag-imbak ng gigatons ng carbon gases. Malaki na raw yun ayon sa eksperto mula sa Indonesia. May 14 million has ng peatlands ang Indonesia! Sa Pilipinas, may listahan na tayo ng peatlands at suspected peatlands. At una pa lang ang Leyte Sab-a Peatlands na may malaking conservation efforts. 

#

Dyord

Baybay, Leyte

Agosto 15, 2019

Nasa isang scientific community conference pa rin

Nasa isang scientific community conference pa rin. 

Parang ang hirap isulat ng iba kong naririnig. Ang lungkot kasi. Example, since 1992 ang Protected Area ng Southern Sierra Madre (Gen. Nakar, Real, at Infanta) ay walang Protected Area Management Plan. Wala silang pinaka bibliya na pag-aangklahan ng pangangalaga sa bulubundukin. Kahit na protektado s'ya ng pambansang batas, mahalaga rin na may mga lokal na mga polisiya at plano na nasusulat. Hindi ma-explain masyado at hindi ako lawyer pero alam ko mahalaga na laging may nag-uusap at pinag-uusapan kasi it can push back yung mga projects na nakukurtinahan ng "development" pero nakakapurhisyo in the long run. T'saka totoo yung sinabi nung isang attendee e, hindi puwedeng isa o dalawang tao lang ang nagdedesisyon sa loob ng protected area. At dapat na dapat lang na may upuan ang mga cultural communities sa mesang magdedesisyon sa mangyayari sa malaking bahagi ng kanilang lumang pamana. Sad reacts only.

Nag-uusap kami ni Jane (again, hindi kami lawyer). Kung tutuusin doble-doble nang proteksyon nito sa batas. Protected area (NIPAS Act) at ancestral domains (IPRA Law), pero umaaligid-aligid pa rin ang mga national projects dito for "development" na hindi ikakatuwa ng mga naninirahan doon. 

Good news: May PAMB ang Protected Landscape ng Mt Banahaw- Mt Cristobal sa Quezon. May social fence kasi organisado ang mga may paki sa bundok. At may pagtaas sa sightings ng Philippine Warty Pig na maaaring dahil na rin sa pagbaba ng kaingin at pagtaas ng reforestation efforts. Pero since 2014 wala pa ulit sighting ng Philippine Rufous Hornbill, oooh. Nagkaroon na rin sila ng pag-uusap sa DepEd Quezon para isama ang biodiversity sa curriculum. 

#

Dyord 

Visayas State University

Baybay, Leyte

Agosto 14

Nasa isang scientific community conference

Nasa isang scientific community conference ako sa Visayas State University. Ang ganda ng paligid nila para mag-aral, mapuno, baybay dagat at tag-kinse lang ka usa barbecue. 

Nagbabalik-loob ako sa siyensya. Ang daming studies tungkol sa sanlaksang-buhay ng bansa. Parang ang sarap pakinggan lahat. Sana nakakalabas ang nga  ito sa mga scientific papers at classroom discussions. Malaking trabaho rin talaga ang pagsusulat ng siyensya sa madla. 

Ang pormal ng mga tao. Ingles-ingles ang mga nagsasalita, siyempre hindi naman sila makapagtagalog at maraming participants ay galing ng Visayas at Mindanao. So, malayo pa rin ang Filipino bilang wika rin ng conservation. 

Isa sa mga nakakuwentuhan ko si Tatay Arnie. Nagtrabaho raw s'ya dati sa isang environmental non-profit at umaakyat ng bundok para sa mga Philippine eagle at sumisisid, di ko lang alam anong klaseng diving, sa Cebu, Davao at Leyte. From ridges to reefs ang ginagawa n'ya pero no read no write s'ya, ilang beses n'yang inulit yun sa'kin. Kung hindi raw s'ya na-stroke ay kaya n'ya pa ring maghikap. Retirado na raw s'ya pero inimbita ng dating katrabaho at binigyan ng kit. May ilan nga s'yang katrabaho rito na nilalapitan si Tay Arnie pero sana may ilang benepisyo sana 'yung mga kagaya ni Tay Arnie na hindi propesyunal ang ganap sa conservation. Alam ko significant ang ginanapan n'ya sa mga ecosystems ng Samar-Leyte, hindi lang n'ya makuwento ng maayos sa Filipino kasi kasabot ko ng Waray-waray pero gamay ra. May nabasa akong international studies na nag-uugnay sa efficiency ng ecosystem protection program sa security of tenure at fair employment benefits. Kadalasan naman talaga ang secure lang sa mga organisasyong pangkalikasan ay 'yung mga propesyunal o academics. Eh nasa tuktuk pa tayo ng statistics ngayon ng pinaka delikadong bansa para maging environmental activist. 

Tuburan sab Kinabuhi. Sa wakas, may narinig din akong nag-Waray-waray sa invocation bukod sa isa-isang pagbati sa mga academics. Nagbigay din s'ya ng diskurso kung alin ba ang mahalaga; ang pag-unlad o ang sanlaksang-buhay? Siyempre pa'y babanggitin ang yabang natin bilang isa sa nga megadiversity na ecosystems sa daigdig. 

Kakatapos lang ng ibang international non-profits na mag-present ng mga trabaho nila. Gasgas na gasgas ang mga word na sustainability, carbon, climate crisis, community, non-timber products, evidence-based atbpng jargons. Tapos, sumunod itong isang foundation na subsidiary ng isang kumpanya na may dalawang coal powerplants. Tahimik ang mga tao: nagtaasan kilay nila deep inside.

Pero marami nga namang initiatives itong si foundation tungkol sa pagtuturo sa mga komunidad at pangangalaga sa buhay sa ilalim ng dagat at himpapawid. Nasa research na rin sila. Nagbibigay ng finance sa mga conservation efforts. Naging peso sign mata ko. "Sulat tayo proposal para sa lawa ng Taal!" Alam ko naman na di lulusot iyon sa board. Gusto ko lang i-trigger si Jay-O. "Ayaw ni Attorney," sabi agad n'ya. Hate reacts only pa naman ang board sa coal. Siyempre, ukit ako kaya kinuwestiyon ko yung project namin sa isang malaking group of companies, "oh, e may coal powerplants din yun ah!" Todo paliwanag si Jay-O kumbakit meron. "Last na pati ito," sabi pa n'ya. Tapos, during the poster presentations ng mga studies at projects, itinuro ko yung mga logo ng energy corps. "See? They care about our biodiversity," para gumastos sa mga studies na 'to. Utot.

Studies. Gumala-gala kami ni Jane sa mga nagsabit na studies. Ang huhusay. Hayskul lang yung iba. Isa sa mga paborito namin ay 'yung tungkol sa Philippine Scops Owl (sorry, nalimutan ko 'yung pangalan ng fresh grad na researcher). Una, ang cute kasi nung kwago. Pangalawa, maaari mong ma-monitor yung biodiversity ng terotoryo ng kwago sa iniluluwa (regurgitated) n'yang mga buto, kaliskis, balahibo at iba pa n'yang nilapang. Kung ano raw ang napapanahong makakain, yun ang huhulihin ng Philippine Scops Owl. Hindi pihikan. (Pero maaari namang may preference din nga sya na kakainin. Sino ba naman tayo to speak for the scops owl di ba?). Habang nagtatanong ka nang nagtatanong sa presentors lumalawak nang lumalawak yung mga isyu na nasasagi mo. Maraming kailangang trabahuhin at marami pa ring kailangang pag-aralan. Ang dami ko pang utos na aralin pa n'ya yung population level naman or interspecies relationship ng scops owl sa iba pa na nasa teritoryo n'ya. Tuwang-tuwa naman si ate kasi na-encourage daw s'yang mag-aral pa. Go! Isu-support ka ng gobyerno natin! Dapat.

Nakakatakot tanungin yung mga mahuhusay at bago nating scientists, researchers, conservationists kung anong balak nila sa career kasi baka kakaunti lang ang trabaho para sa siyensya sa bansa tapos malungkot lang kami pare-parehas. 

Hindi na namin nakuwento yung ka-schoolmate n'ya na sumasalo naman sa iniluluwa ng Philippine Scops Owl para pag-aralan. O di ba, hardcore! Inabot na kasi kami ng dinner at masakit na ang brain cells namin. 

#

Dyord

Visayas State University

Baybay, Leyte

Agosto 13, 2019