tsa-tsub!: Adult Things

Noong nasa bahay pa ako, isa sa mga pinagbabangayan namin lagi ni Mama ay tungkol sa basura. Grabe kami lumikha ng basura sa bahay. Mukha kaming dropbox ng iba’t ibang sachet. At subra din sa li-it ang basurahang plastik na mas matanda pa yata sa’kin. Kaya naman bukod sa naglulungad sa basura ang maliit na basurahan, may mga nakasabit pang mga plastik-plastik ng basura sa pinto.

Ito pa naman ang pinto na dinadaanan kapag papasok sa trabaho. Minsan matitisod mo pa ang ang mga basura. Kaya siguro lagi kaming magulo sa bahay dahil laging mga basura ang sumasalubong samin, paalis at pauwi. Simple lang ang process flow. (1) Itatambak sa may pintuan. (2) Itatapon sa ilog. Ano gang choice ng mga taga Sitio Guinting? Hindi naman kami hinahakutan ng trak ng basura.

Sabi ko kay Mama, mag-segregate kami. Bumili s’ya ng garbage bags. Ako ang magbibitbit sa palengke kapag napuno na. Sabi ko kay Mama, bumili na ng botelya ng shampoo at kahon na lang na habon. Never na-implement ang proposed project ko hanggang sa ako na ang na-segregate sa bahay.

Nagsarili na ako.

Mga isang taon na akong nabubuhay nang mag-isa. Kahit ka-boardmate wala. Pailan-ilang ipis at maraming langgam lang ang kahati ko sa bahay. Ilang lukso lang at opisina ko na. Keri naman ang upa. May maliit akong sala, kuwarto, kusina, at banyo; pero kahit maliit ay inaabot pa rin ako ng kalahating araw bago makalinis.

Bumili ako ng garbage bags. Mahirap ngang mag-segregate. Nakakatamad. So sama-sama na lahat sa loob ng itim na plastik; tirang ulam, panis na kanin, empty sachets ng shampoo, balot ng cupcakes, kape, at sitserya. Nakakapuno ako ng isang garbage bag sa loob lang ng isang linggo. Tapos, nagkakanas-kanas na yung bag kasi nga halo-halo na sa loob. At nakasabit s’ya sa pinto ng kusina.

Ilang beses ko ring naabutan ang basura ko na nasa kalsada. Siguro’y hinalwat ng aso. Mabuti, hindi ako natitiketan. Ayon sa lokal na ordinansa ng Padre Garcia, may multang aabot sa sanlibong piso at pagwawalis ng kalsada kapag nahulihan kahit ng isang plastik ng sitserya sa tapat ng bahay mo. Pero mga di iilang beses na naabutan ko ang basura ko sa labas ng basurahan.

Hanggang sa tinapat na ako ni Ate Cris, ‘yung nakatira sa unit C. Tinatanggal talaga ng kapit-bahay namin ‘yung basura ko sa basurahan. Ang usbaw lang. Pinili pa nilang nakakalat yung basura ko sa kalsada. Hindi naman kanila ‘yung basurahan dahil issued ‘yun ng munisipyo. Nang mag-umpisa naman akong magtapon ng basura sa kapit-bahay namin sa kanan, gumawa naman sila ng takip ng kanilang basurahan. Parang naghahanap talaga ng gulo yung mga kapit-bahay ko. Tumitiyempo pa ako sa hating-gabi para lang magtapon sa mga basurahang inaangkin nila.

Nakakalungkot ang kausabawan ng mga kapit-bahay ko. Pero naisip ko dapat maging malay na rin ako sa paglikha ko ng basura. Wala kaming sariling land fill sa bayan ng Padre Garcia. Ibinabiyahe pa ang trak-trak ng basura sa kalapit na bayan ng Taysan at ayon kay Kuya Uwey, ang Municipal Envronment and Natural Resources Officer, ay nasa 11, 200 kgs ng basura ang nalilikha ng buong bayan araw-araw. At meron kaming dalawang garbage compactor. May mga pina-power trip pa si Mayor na baranggay kapag hindi pumipirma sa mga resolusyon ng sanggunian ang kapitan nila; hindi sila hahakutan ng basura.

Malaking ambag sa basura ko ay may kinalaman sa pagkain. Nanghihinayang ako kapag napapanisan ako ng pagkain. Pinagtrabahuhan ko ‘yun e. Ako ang bumibili ng bigas at ang hirap mag-isip ng uulamin tapos mapapanisan lang ako. Para akong nagtatapon ng pera. Kaya ayun, hindi na ako nagluluto kung hindi naman siguradong makokonsumo.

Kapag bumibili ako ng lutong ulam, laging naka-plastik labo. Kung ang almusal at hapunan ko’y lutong-ulam, sa isang buwan may 112 na plastik labo ako na itinapon. Dinodoble kasi ng manininda ang plastik labo. Hindi pa kasama ang meryenda. Kaya bumili na rin ako ng food containers para lalagyan ng biniling lutong-ulam. Plastik pa rin, pero at least hindi single-use.

Kahit kapag nagte-take out sa fastfood, nasisigawan ko minsan ang crew kapag papadalhan ako ng plastic na kutsara’t tinidor. Hindi sa dahil gusto ko s’yang sigawan, bigla ko lang naalala. Sa sobrang bahagi na kasi ng sarili ko ‘yung paglikha ng basura, hindi ko na namamalayang lilikha na pala kong muli. Kaya pareho kaming gulantang sa counter kapag bigla kong naalala na may war on (single-use) plastic na nga pala ako. Kahit ‘yung plastik na pantusok ng siomai, hindi ko na pinapaligtas.

Iwinaksi ko na rin ang pagbili ng sachets ng shampoo at kape. Kumbakit kasi ito pa rin ang binibili ko gayong maramihan din naman ako bumili. Ang dami-dami lang ng nagiging basura ko. Ang hilig-hilig natin sa tingi-tingi. Kaya siguro lahat na lang puwede mong makuha sa loob ng sachet, free texts, facebook data, freebies sa fastfood, tuition fee, sasakyan, at milyong-milyong pa-premyo. Milyon-milyong basura rin ang nililikha natin.

Ayon sa Greenpeace, kabilang ang Pilipinas sa Top 5 ASEANs na tumatapon ang plastik sa karagatan. Ayon naman sa pananaliksik ni Jenna Jambeck ng University of Georgia, kabilang ang Pilipinas sa Top 10 na bansa na may mismanaged na plastik. May 275 million tons ng plastik sa sea floor natin at taon-taon ay nadadagdagan ito ng 8 million metric tons. At sa 2050, tinataya ng pag-aaral ng Ellen Macarthur Foundation na mas mabigat na ang plastik sa karagatan kaysa sa mga isda. Hindi ko lang alam kung counted ang bigat ng mga balyena kasi mammals naman sila.

Kumain kami sa isang sikat na kebab resto malapit sa Areneyow (Ateneo). Nakaka-in love si ate mo gurl. Parang shiny na Pokemon, sobrang bihira. Nag-take out s’ya ng kebab at dinig ko ang kalampag ng food containers n’yang inilabas sa bag. Itinanong kung ihahalo na ba ang sauce. May hiwalay pa s’yang lalagyan ng sauce. Nakatalikod ako sa counter pero gandang-ganda ako sa kanya.

“A little inconvenience could save the seas,” sigaw ng mga lalagyan n’ya ng pagkain.