Deadline is Coming

Paparating na ang deadline ng mahigit isang milyong pisong halaga (55% of the total target) ng project proposals sa Programa. Siguradong lahat magkukumahog na naman. Siguradong lahat ay maghahagilap na naman ng mga kalahok. Parang Reaping ng Hunger Games, pero ang hinahanap namin ay mga magvo-volunteer as a tribute para baguhin ang laro ng sariling buhay. Pahirapan maghanap ng volunteers na lalabanan ang sariling kahirapan.

Kung titingnan; parang ginagamot ng pamahalaan ang kahirapan sa pamamagitan ng mga proyekto. Proyektong katumbas ay daang-libo o milyong pisong halaga. Na parang ang kahirapan ay kasingkahulugan lang ng kakulangan ng pera.

Lahat nang tinatanong ko kung may proposals na, sinasabi nilang marami pa rin silang pera. Ibig sabihin; wala pang naipapasa uling proposals. ‘yung iba sinasabihan ako na ‘wag daw akong magmura. ‘yung iba naman nagkukuwento na lang ng lovelife o kaya ng magagandang alaala ng di makakalimutang bakasyon. Kung maraming walang hanap-buhay, bakit pahirapang lumikha ng mga proyekto? Kung pera lang ang sagot sa kahirapan, bakit pahirapang humanap ng kabahagi? Kung hindi lang kakulagan sa pera at proyekto ang mga salik, gaano kalaking oras ang kailangan para baguhin ang mga di-pisikal na salik ng kahirapan sa isang komunidad?

Baka may pagdududa na ang mga tao sa gobyerno. Baka may mataas na kawalan ng tiwala sa loob mismo ng mga komunidad. Baka may hindi ka nauunawaan sa kultura ng ginagalawang komunidad. Kaya lang bago mo pa mabuo ang disertasyon, nand’yan na ang deadline. Kinukulbit-kulbit ka.

Maniwala ka man o hindi, nanakot ang deadline. Mapapagalitan ka kapag hindi ka nakapagsumite. Masasabihan ka ng sleeping beauty. Matatakot ka sa susunod na mga buwan ng taon dahil hindi sigurado ang pag-ulit mo ng kontrata. Puwede kang itapon ng gobyerno anumang oras sa pinirmahan mong kontrata. Ano ngayon kung hindi talaga sukat ang proyekto sa komunidad? Ano ngayon kung hindi mo masyadong naaral ang proposal? Ano ngayon kung copy-paste mula sa katrabaho? Basta magpasa ka. Ang mahalaga raw ay alam mo ang magic word sa pamahalaan: compliance; at malaking chance na may trabaho ka ulit after 6 months. Hindi man nila sabihin ng deretso.

Hindi ako sampalataya. Sa buhol-buhol na proseso ng pagpapatupad, pamamahala, at pagbubuong muli ng proyeto, napakalaki ng tiyansa na ang synonyms ng compliance mo ay compromise. Nakokompromiso ang interes ng mga tao. Kuwento ni Tsang Lorie, meron siyang komunidad sa San Juan, sobrang excited sa proyektong pag-aalaga ng baboy. Medyo matagal bago dumating pero ipinagmamalaki raw ng mga mag-aalaga na may mga baboy raw sila galing ng “farm”. Ang ibig sabihin ng “farm” sa mga simpleng mag-aalaga ay commercial-breeder farms na may magagandang lahi. Pagdating ng mga biik sa kanila; ito ang eksaktong salita na ginamit ng mga mag-aalaga para sa naramdaman, “tuong napahiya”. Maliit daw ang mga biik. “Mahilab laang sa daga,” pagmamalabis pa nung isa. Matapos ang mahigit tatlong buwan, ipinagbili na lang ang mga baboy dahil hindi na rin naman maglalakihan. May ilang tumimbang ng sitenta kilos, pero maraming inabot lang ng trenta kilos.

Sa laki ng ginugol na salapi sa asosasyon ng mag-aalaga ng baboy, hindi lahat sila makakapag-alaga muli. ‘yun lang nakapagbenta ng higit sa P7,500. E halos tig-P20K ang pinuhunan ng gobyerno sa bawat isang mag-aalaga; anyare? Kahit pa raw makatatlo o apat na ikot ng pag-aalaga ang asosasyon ay mahihirapang bawiin ang milyong pisong pinuhunan ng pamahalaan. Hindi na nga sila naiangat sa aspetong ekonomikal. Hindi pa sila sumaya. Merong isang baboy na malaki ang bayag. “Maige nga’t mabig-at kapag tinimbang,” sabi nung isang kapit-bahay. Natawa naman sila sa proyekto kahit papaano. Kailangan bang gumastos ng milyon para mapatawa ang mga tao? Sinusuwelduhan at nagpapakapuyat ba kami para sumulat ng joke books?

Noong unang deadline, hindi ako nagpasa. Una, hindi dapat isakripisyo makompromiso ang interes ng mga hawak kong komunidad. Ipinaliwanag ko na kailangang alamin ko pa ang mga gamit sa pagluluto ng kakanin, masyadong mahal ang mga gamit na binigay sa qoutation, kinailangan ko pang magtapyas ng costing, maghanap ng mga maliliit na manininda ng merienda at lutong-ulam, at mag-isip paano sila makakabenta. Pangalawa, may tatlong proyekto pa akong nakabinbin at wala pa ring balita sa pondo. Naluma na lang ang kulungan ng mga Benggala pero hanggang ngayon hindi pa rin naririnig ang siyap nito. Pangatlo, (patago at sikret lang) nagpasimula na ako ng dalawa sa tatlong proyekto. Nagsimula ako ng walang pera. Pang-apat, may mga inaayos akong problema sa proyetkong pag-aalaga rin ng baboy, hindi namin tinanggap ang mga biik at hinihingi ang permisong kami na ang maghanap ng matinong bibilhan. Panglima, sinasamahan kong rumaket at maipakilala ang mga Hilot sa Garcia. Sana ma-gets nila na ‘yung komunidad sa laylayan, mas bet nilang pagsilbihan ng paa’t kamay kesa magsilbi sa puti’t itim na papel.

Umupo ako sa guidance office. Hindi na ako makaupo para sumulat ng bagong project proposals, kako. Hindi ko sinabi lahat sa kanya ang mga dahilan. Nag-resign din ako sa pagiging social marketing and advocacy deputy (SoMAD), pero di naman n’ya tinanggap. Gusto ko rin namang isulat ‘yung mga proyekto namin. Nasigawan pa ako ng “this is UNACCEPTABLE!” dahil sa 0% compliance ko. Napahawak sa dibdib si Tsang Lorie, na parang s’ya ang sinigawan. Ang tanging naging trabaho ko na nasisigawan ako. Sinabi kong hindi ako gagawa ng proyekto dahil lang ipinapahiya kami sa meetings o dahil kakaba-kaba kung makakaulit pa ng kontrata.

Dalawang linggo na lang ulit ang nalalabi bago ang sunod na deadline. Hindi naman ako magdo-double dead sa tingin ko. Baka hindi ko rin kayang tayuan sa Mendiola lahat ng pinagngangakngak ko. Baka mauwi rin ako sa kompromiso dahil kailangan ko at mahal ko ‘yung trabaho. Marami pa akong kakausaping baranggay, susulating papel, at lalaklaking kape para matapos lahat. Kinakabahan lang ako na baka kulangin ang dalawang linggo.

Tila nilalamig na ako kahit mag-uumpisa pa lang ang tag-araw.