Bata, Bata, Paano Ka Ginawa? ni Lualhati Bautista
Kay Lea
Bustamante ng Bata, Bata, Paano Ka Ginawa? ni Lualhati Bautista
Parang
pang kinder lang ‘yung award. Pero ‘yun ang pinaka lutang na katangian ni Lea
Bustamante, na isang nanay ng dalawang batang magkaiba ang ama, nagtatrabaho sa
isang human rights org, noong panahon ng rehimeng marcos.
Sobrang
pelikula ng buhay ni Lea. Pero sobrang totoo lang din ng kuwento n’ya bilang
nanay na may anak na magkaibang apelyido. Nagbibigay boses si Lea sa mga ‘di-karaniwang’
pamilya at pagiging totoo. Marami nga kasi sa’tin hindi pinag-uusapan ang mga
usapin tungkol sa live-in at kung paano nga gumawa ng bata. Ang sinasabi lang ni Lea,
pag-usapan dapat kahit ‘yung mga maseselan na usapin. Hindi dapat nililihim ang
katotohanan kahit masakit at kahit hindi kumportable. Parang ganan.
Ang
lakas ng tawa ko sa mga harapan nila ni Mrs. Zalamea, ‘yung prinsipal sa school
na pinapasukan ni Ojie at ni Maya. Magkaiba nga kasi ng apelyido ang mga bata. At parang hindi maatim ni Mrs. Zalamea na may "ganun" sa "kanyang" paaralan. Hindi nagpa-intimidate si Lea sa mga bulung-bulungan at pamemiressure na ilipat ang isa n'yang anak ng eskuwelahan, she knows her rights. Ano
nga ba namang gagawin? E ganun ‘yung sitwasyon.
Hindi
ko jina-justify si Lea Bustamante. Sa tingin ko, ang nobela ay mas tungkol sa
karapatan, kalayaan, at kahulugan ng pagiging babae o pagbibigay ng kahulugan
sa sarili. Sabi sa nobela, nag-uugat ang relasyon ng isang tao sa kanyang
lipunan mula sa relasyon n’ya sa kanyang sarili. Kaya hindi s’ya sumama kay
Raffy noong lalabas ito ng Maynila para magtrabaho, parang mawawalan s’ya ng
kaluluwa. Kaya n’ya nakilala si Ding at nagkaroon sila ng Maya at ni-label na "mag-asawa sa kama lang".
Hindi
ito nobela tungkol sa kung ano ang moralidad o kung alin ang ‘dapat’ ganito or
ganyan. Kahit naman si Lea, may paglalaban sa kalooban n’ya kung ano sanang
nangyari kung pinili n’yang sumama kay Raffy, o kung may iisang tatay lang sana
‘yung mga anak n’ya, at kung hindi na lang s’ya naghanap ng sariling kahulugan
bilang babae, bilang tao. Sobrang ma-feels
‘yung pagkikita nina Raffy at Ojie, pinagkaitan na lumaking may tatay si
Ojie dahil sa mga pinili nilang landas. Aminado naman si Lea na may pagkukulang ito kay Ojie, iba pa rin ang may tatay.
Real
talk din ‘yung sinabi n’ya kay Raf na "hindi mo mae-expect na lagi kang masaya
kasi unfair ‘yun". Na minsan kapag malungkot si Lea, iniisip n’yang minsan naman naging masaya rin siya. Real talk din si Lea kapag gusto n’ya ng ano, na kahit
babae nag-iisip ng anuhan. Kasi ang pagiging tao ay pagiging babae rin naman. E
sa gusto n’ya e. Sabihin na nating feminista si Lea pero hindi naman ibig
sabihin n’un ay man-hater s’ya. Though sa takbo ng nobela, she has all the
rights to hate men. (spoiler alert!)
Maraming
real talk at ma-feels na eksena sa Bata, Bata, Paano Ka Ginawa?. Pinaka
paborito ko na yata ‘yung sa ospital. Nakakalungkot na nakakaawa na natawa pa
rin ako. Bakit nga? Kapag nagkita ang dalawang babae ng isang lalaki,
nagsasabunutan. Nung nagkita ang dalawang lalaki sa buhay ni Lea, si Raffy at
Ding sa ospital, ay s’ya pa ang pinagtulungan. At kapag may nangyaring masama sa
pamilya, pabaya agad ‘yung nanay, kasalanan nung nanay, at dapat hindi
nagtatrabaho ang nanay at nakatutuok lang sa mga bata. Hanggang sa nag-walk out
s’ya at tumawag ng taksi. Pagbukas n’ya ng pinto napasigaw s’ya ng mura.
Mula sa Nov. 8, 2016 blog post. Habang nagbabangayan kami sa
isang conference tungkol sa napak-komplikadong info system ng Kagawaran, ay
ginugunita sa Tacloban ang ikatlong anibersaryo ng pagtama ng Super Typhoon
Yolanda. Nakita ko ang pic ni Sec. Judy Taguiwalo na nagche-check ng mga
liquidation papers. At sa P 25.6 B na housing funds ay may natitira pang P 20.7
B. Mahirap naman talagang mag-disburse ng P 3 Bilyong piso sa tatlong taon lalo
na kung conventional disbursement methods ang ginagawa nila. Pero kung hindi
ito ipa-prioritize at sa ganitong klaseng disbursement speed, aabutin ng
dalawang dekada bago matapos ipamahagi sa mga nasalanta ni Yolanda ang housing
funds. Alam ba natin kung kailan ulit darating ang delubyo? O saka na lang ulit
poproblemahin kapag nariyan na?
...
Nagkalat din ang #PrayforEight. Ngayon pala nagdedesisyon ang Korte Suprema at kasuklamsuklam na hindi sila pumanig sa hustisya. Parang wala na kong naririnig sa mga nagsasalita sa paligid. Nasaan ba talaga ang problema? Nasa akin? Nasa sistema? O nasa meryenda naming strawberry cake na kulang sa tamis?
Pagkatapos ng maghapon, umakyat agad ako sa 2106. Nagbukas ng TV at balak mag-channel surfing, malayo sa mga bali-balita. Nahagip ko si Ate V, alam ko na agad na si Lea Bustamante ang nasa CinemaOne kahit hindi ko pa napapanood ang 'Bata, Bata, Paano ka Ginawa?'. Basta, alam ko si Lea Bustamante nga s'ya. Nakakalungkot lang dahil patapos na 'yung pelikula. Nasa eksena na nagsasalita s'ya sa isang graduation ceremony at nagnanais na magpamana ng isang disente at makataong lipunan para sa mga bata. Mas nakakalungkot dahil parang hindi pa ito ang lipunang 'yun.
...
Nagkalat din ang #PrayforEight. Ngayon pala nagdedesisyon ang Korte Suprema at kasuklamsuklam na hindi sila pumanig sa hustisya. Parang wala na kong naririnig sa mga nagsasalita sa paligid. Nasaan ba talaga ang problema? Nasa akin? Nasa sistema? O nasa meryenda naming strawberry cake na kulang sa tamis?
Pagkatapos ng maghapon, umakyat agad ako sa 2106. Nagbukas ng TV at balak mag-channel surfing, malayo sa mga bali-balita. Nahagip ko si Ate V, alam ko na agad na si Lea Bustamante ang nasa CinemaOne kahit hindi ko pa napapanood ang 'Bata, Bata, Paano ka Ginawa?'. Basta, alam ko si Lea Bustamante nga s'ya. Nakakalungkot lang dahil patapos na 'yung pelikula. Nasa eksena na nagsasalita s'ya sa isang graduation ceremony at nagnanais na magpamana ng isang disente at makataong lipunan para sa mga bata. Mas nakakalungkot dahil parang hindi pa ito ang lipunang 'yun.
Rating:
For Family Goals
Highly Recommended Classic
I-am-not-worthy-to-review
#
#
Ang Gadingan
Awards for Filifictional Characters ay isang pagkilala sa mga natatanging
karakter sa mga akdang Filipino na nakasalamuha ko na’t nag-iwan ng kakaibang
pitik sa akin bilang mambabasa/manonood, bilang Filipino, at bilang tao.
Disclaimer: Ang
Gadingan Awards ay isang award-giving body. Literal na nag-iisa lang ako sa
pagpili ng mga karakter at apelyido ko ‘yung Gadingan. Nag-iisa ako sa gitna ng
aking critic circle na binubuo ng mga boardmates kong langgam.
#BuwanngmgaAkdangPinoy